Trả lời:
Cháu gái thân mến,
Sự nghiệp giảm béo là một quá trình khó khăn, gian khổ mà các chị các em, quý cô quý bà luôn luôn phấn đấu, không ngừng phấn đấu .Tuy nhiên, cháu cũng nên biết là làm dự án nào thì cũng cần có thời kỳ, có giai đoạn, có lúc vùng lên, cũng có khi chìm xuống. Cháu nhớ là mình đang ở cấp 3, sắp thi tốt nghiệp, rồi thi đại học.... Nói cách khác, lúc này cháu nên có nhiều việc để lo lắng, cháu ạ. Dù vậy, để giúp cháu phần nào, các cô chú có một số góp ý như sau :
1. Cháu có chắc chắn là mình thừa cân không ?
Cháu đừng so sánh mình với mấy cô tên Trinh nhé. Các cô ấy không bận học như cháu nên có nhiều thời giờ để chăm chút hơn thôi. Chuyện mập ốm nhiều khi rất chủ quan. Tùy theo cháu hỏi ai, mà sẽ nhận được câu trả lời tương ứng, đại loại như ... người yêu thì bảo có, bố mẹ thì nói là không, còn hỏi ông bác sĩ thì ông bảo còn cần nghiên cứu ... Vậy cần " nghiên cứu " cái gì ? Cháu xem cái công thức này và tự tính toán cho mình. Đây là theo tiêu chuẩn quốc tế, chứ không phải nói cho vui đâu nhé.
Chỉ số khối cơ thể (BMI) = cân nặng (kg)/ chiều cao bình phương (m)
Kết quả :
- Cân nặng bình thường từ 18.5 đến 24.9
- Thừa cân từ 25 đến 29.9
- Béo phì thì trên 30
- Thiếu cân thì dưới 18.5
Thực tế là có nhiều cháu có chiều cao khiêm tốn cứ nghĩ là nình bị béo phì nhưng sau khi xác minh lại bằng chỉ số trên thì hoàn toàn là bình thường. Cũng mở ngoặc một chút, công thức trên là cho người lớn nhưng tạm thời cứ áp dụng thế cho cháu dễ hiểu vì việc xác định béo phì ở trẻ em rắc rối hơn nhiều .
2. Giả sử không may cháu nằm trong nhóm thừa cân, chưa đến mức béo phì. Vậy, cháu nên làm và không nên làm những gì ?
*Cháu không nên giảm cân bằng cách nhịn ăn:
Thật vậy, có nhiều cháu cứ nghĩ là nhịn ăn kéo dài thì sẽ giảm cân. Đó là một quan điểm hết sức sai lầm. Trước hết, cháu còn đang tuổi ăn, tuổi lớn. Việc giảm " đầu vào" sẽ gây ảnh hưởng không tốt đến quá trình phát triển của cháu về sau khá nhiều. Chưa kể nhiều khi đang ngồi trong lớp lại lăn đùng ra xỉu vì hạ đường huyết thì thật là mất mặt. . Mặt khác, nhiều cháu nhịn một bữa nhưng sau đó cầm lòng không đậu, lại ăn hai bữa ...thì e là cân chẳng giảm mà lại còn tăng nhanh như tên lữa. Một số cháu gái còn tự hành hạ mình bằng nhiều cách như uống giấm, móc họng sau khi ăn..... Không tác dụng gì đâu, cháu đừng dại dột nghe theo nhé.
*Thật ra, cháu có thể giảm cân bằng cách nhịn ăn.... vặt:
Cháu hãy tự kiểm điểm để loại trừ những đợt thu nhập calori đột xuất như chè, bánh ngọt, hoa quả , bò bía, nước mía, khoai tây chiên v.v... xảy ra trong ngày. Hãy nghiêm túc với thực đơn hàng ngày và ăn đủ no ... như mọi người. Mặt khác, không phải ngẫu nhiên mà người ta luôn nhấn mạnh cử mỡ, giảm chất béo. Cháu học sinh học thì biết rồi, 1 g glucid và protid chỉ cho 4Kcal nhưng 1g lipid thì cho tới 9 kcal .. Số calo thừa đấy chạy vào phần mỡ bụng, mỡ đùi... đấy cháu ạ.
*Ăn nhiều chất xơ:
Một cách giảm cân đơn giản mà hiệu quả là thay đổi thành phần thức ăn bằng cách tăng chất xơ, sẽ giúp cháu máu no mà lượng calo hấp thu sẽ bị hạn chế đáng kể. Tất nhiên , cháu phải có sự hợp tác của mẹ thì việc này mới làm được. Các thức ăn nhiều chất xơ thường dùng như táo, khoai lang, đâu que, bí đỏ v.v... nếu khéo phối hợp cũng không làm giảm sự ngon miệng. Cháu nên biết là rất nhiều thuốc/thực phẩm chức năng giảm béo là đều dựa vào nguyên tắc này.
*Không nên dùng thuốc, cũng như đừng nghĩ đến các can thiệp thẩm mỹ :
Thuốc không có hiệu quả như cháu nghĩ đâu. Rất nhiều thuốc gọi là giảm cân đều có 2 dòng chữ mà ít ai để ý đến :
...... Hiệu quả thay đổi tùy theo người sử dụng ......
.... Thuốc có kết quả tốt nhất khi phối hợp với chế độ ăn/vận động phù hợp .....
Như đã nói, giảm cân không hề là chuyện dễ dàng. Vì thế, cháu đừng mong nó sẽ xảy ra với 1 viên thuốc mỗi ngày.
*Thay vì vậy : Hãy tăng cường vận động thân thể, thể dục thể thao :
Nếu cháu có thể gia nhập câu lạc bộ bóng đá hay chạy maratong, mỗi ngày 10 km chẳng hạn thì đảm bảo 100% hiệu qủa tức thì. Nhưng thôi, chỉ để giảm cân thì cũng không cần nghiêm trọng đến thế. Cháu còn đi học thì chú tâm vào việc học, ngoài giờ học thì chọn một môn thể thao nào đó để chơi thêm, có thể là bơi lội, cầu lông hay tennis gì đấy. Dần dần sẽ có hiệu quả. Đây là phương pháp giảm cân chắc chắn, hiệu quả và lành mạnh nhất mà mọi bác sĩ dinh dưỡng đều xác nhận.
*Cuối cùng, không có gì để tự ti cả cháu ạ . Mỗi người có một thế mạnh riêng . Vã lại, con người ai cũng có thay đổi. Bây giờ mình hơi dư cân thật nhưng có ai cấm mình năm sau đi dự thi hoa hậu đâu cháu nhỉ ? Cố lên ! Cháu xem TV thấy có rất nhiều nhân vật nổi tiếng hoặc diễn viên đắt giá mà họ cũng có ốm o gì cho cam .
Ở Việt Nam mình, chuyện giảm cân có nhiều khó khăn vì các bác sĩ dinh dưỡng/ các chương trình giảm cân rất ít. Các thức ăn thì ít khi có thông tin chi tiết gồm thành phần bao nhiêu, cung cấp năng lượng như thế nào. Vì thế, việc thiết lập một chương trình cụ thể khá là khó khăn và chỉ nên dành cho các trường hợp đặc biệt/
Tóm lại, vấn đề của cháu thật ra chưa nên coi là vấn đề vào lúc này. Cháu cố gắng giữ chế độ ăn lành mạnh, kết hợp với tăng cường hoạt động thể dục thể thao , là đủ rồi.
Chúc cháu mau thành công.
TB: Nếu sau khi tốt nghiệp mà cháu vẫn cón cái "vấn đề " này, thì đi khám bác sĩ nhé !
TS.BS Võ Xuân Quang
Phòng khám Đa khoa Quốc tế Yersin
